مشخصات فنی و قطعات اصلی غلتک
غلتک‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند، اما تمامی آنها از یکسری قطعات و مشخصات فنی مشابه برخوردارند
غلتک‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند، اما تمامی آنها از یکسری قطعات و مشخصات فنی مشابه برخوردارند
مشخصات فنی و قطعات اصلی غلتک
غلتک‌ها از ماشین‌آلات سنگین مهم در پروژه‌های راهسازی هستند که به منظور فشرده‌سازی و تثبیت خاک، آسفالت و دیگر مواد زیرساختی به‌کار می‌روند. غلتک‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند، اما تمامی آنها از یکسری قطعات و مشخصات فنی مشابه برخوردارند. در ادامه به معرفی قطعات اصلی غلتک و مشخصات فنی آنها می‌پردازیم.
1. قطعات اصلی غلتک‌های راهسازی
الف) غلتک (درام)
غلتک یا درام، اصلی‌ترین قطعه این ماشین است که با چرخیدن بر روی سطح، فرآیند فشرده‌سازی را انجام می‌دهد. بسته به نوع غلتک، ممکن است از یک یا دو درام استفاده شود. این قطعه می‌تواند از جنس فلز سنگین و یا دارای لایه‌های اضافی برای بهبود عملکرد در شرایط خاص باشد.
- غلتک صاف (Smooth Drum): برای فشرده‌سازی مواد هموار و آسفالت به کار می‌رود.
- غلتک پاچه‌بزی (Padfoot Drum): دارای برجستگی‌هایی برای فشرده‌سازی خاک‌های رسی و مرطوب.
- غلتک شبکه‌ای: دارای ساختار شبکه‌ای برای نفوذ به مواد نرم و درشت‌دانه.
ب) موتور
موتور به‌عنوان نیروی محرکه اصلی غلتک عمل می‌کند و انرژی لازم برای حرکت و چرخش درام‌ها را تأمین می‌کند. موتور غلتک‌ها معمولاً از نوع دیزلی است، چرا که در محیط‌های کاری سنگین به قدرت بالا نیاز دارند.
ج) کلاچ و سیستم انتقال قدرت
سیستم انتقال قدرت، نیروی تولید شده توسط موتور را به غلتک‌ها و سیستم حرکت‌دهنده ماشین منتقل می‌کند. بسته به نوع غلتک، این سیستم می‌تواند مکانیکی یا هیدرواستاتیک باشد. سیستم‌های هیدرواستاتیک بیشتر در غلتک‌های مدرن استفاده می‌شوند که کنترل دقیق‌تری بر سرعت و فشار غلتک‌ها فراهم می‌کنند.
د) سیستم لرزشی (ویبراتور)
یکی از مهم‌ترین بخش‌های غلتک‌های لرزشی، سیستم ویبراتور است. این سیستم با ایجاد ارتعاشات سریع در غلتک، توانایی فشرده‌سازی بهینه‌تر مواد را فراهم می‌کند. این سیستم به‌خصوص در غلتک‌های ارتعاشی برای فشرده‌سازی آسفالت و مواد دانه‌ای استفاده می‌شود.
هـ) سیستم فرمان
سیستم فرمان به اپراتور اجازه می‌دهد تا کنترل دقیق جهت حرکت غلتک را در اختیار داشته باشد. این سیستم معمولاً هیدرولیکی است و با دسته‌های فرمان یا جوی‌استیک‌های تعبیه شده در کابین کنترل می‌شود.
بررسی مشخصات فنی ماشین آلات سنگین
و) سیستم ترمز
سیستم ترمز غلتک برای توقف ماشین و کنترل سرعت در حین عملیات فشرده‌سازی استفاده می‌شود. این سیستم معمولاً شامل ترمزهای دیسکی یا هیدرولیکی است تا بتواند با ایمنی کامل ماشین را در شرایط مختلف متوقف کند.
ز) کابین اپراتور
کابین اپراتور محلی است که اپراتور از آنجا ماشین را کنترل می‌کند. این کابین معمولاً دارای شیشه‌های بزرگ برای فراهم کردن دید مناسب به اطراف است و ممکن است مجهز به امکاناتی مانند تهویه، صندلی‌های قابل تنظیم و نمایشگرهای دیجیتال باشد تا راحتی و کارایی اپراتور را افزایش دهد.
ح) مخزن آب و سیستم پاشش آب
در غلتک‌های آسفالت، به‌منظور جلوگیری از چسبیدن آسفالت به غلتک، یک مخزن آب و سیستم پاشش تعبیه شده است. این سیستم به‌طور پیوسته آب را بر روی سطح غلتک می‌ریزد تا از چسبیدن مواد به سطح غلتک جلوگیری کند.
ط) سیستم کنترل فشار و وزن غلتک
غلتک‌ها دارای سیستم‌هایی هستند که فشار و وزن وارده به سطح فشرده‌شده را تنظیم می‌کنند. این سیستم معمولاً شامل کنترل‌های مکانیکی یا الکترونیکی است که اپراتور می‌تواند با توجه به نوع سطح و مواد، فشار غلتک را تنظیم کند.
ی) چرخ‌ها
در برخی از انواع غلتک‌ها (مانند غلتک‌های چرخ لاستیکی)، چرخ‌های عقب ماشین برای فشرده‌سازی بیشتر استفاده می‌شود. این چرخ‌ها معمولاً از لاستیک‌های سنگین و مقاوم ساخته می‌شوند که به بهبود عملکرد فشرده‌سازی کمک می‌کنند.
وام ، تسهیلات ، سرمایه گذاری
2. مشخصات فنی غلتک‌ها
مشخصات فنی غلتک‌ها بستگی به نوع ماشین، کاربرد و برند سازنده دارد، اما در کل برخی مشخصات فنی که معمولاً در انتخاب غلتک‌ها باید مدنظر قرار گیرد به شرح زیر است:
الف) وزن عملیاتی
وزن عملیاتی یکی از مهم‌ترین مشخصات غلتک‌ها است که نشان‌دهنده توانایی فشرده‌سازی ماشین است. وزن غلتک می‌تواند از چند تن تا بیش از 20 تن متغیر باشد. غلتک‌های سنگین‌تر برای فشرده‌سازی مواد سخت‌تر و لایه‌های ضخیم‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ب) عرض غلتک
عرض غلتک (درام) نیز یکی از عوامل مهم در انتخاب غلتک است. این مشخصه نشان‌دهنده عرض سطحی است که غلتک می‌تواند در هر عبور فشرده‌سازی کند. غلتک‌ها معمولاً دارای عرض‌های مختلفی هستند، از 1 متر تا بیش از 2 متر.
ج) قدرت موتور
قدرت موتور غلتک‌ها بر حسب اسب بخار (HP) یا کیلووات (kW) سنجیده می‌شود. قدرت موتور تعیین‌کننده توانایی ماشین در حرکت بر روی سطوح مختلف و نیز تأمین نیروی لازم برای سیستم ویبراتور است. موتورهای غلتک معمولاً بین 50 تا 150 اسب بخار قدرت دارند.
د) فرکانس و دامنه لرزش (برای غلتک‌های لرزشی)
در غلتک‌های لرزشی، فرکانس لرزش (بر حسب هرتز) و دامنه لرزش (بر حسب میلی‌متر) از مشخصات فنی مهم هستند. فرکانس لرزش معمولاً بین 30 تا 50 هرتز است و دامنه لرزش نیز بستگی به نوع مواد و ضخامت لایه فشرده‌شده دارد.
هـ) سرعت حرکت
سرعت حرکت غلتک‌ها به دو بخش سرعت کاری و سرعت انتقال تقسیم می‌شود:
- سرعت کاری: سرعتی که غلتک در حین فشرده‌سازی حرکت می‌کند، معمولاً بین 2 تا 10 کیلومتر در ساعت.
- سرعت انتقال: سرعتی که غلتک بدون فشرده‌سازی حرکت می‌کند و معمولاً بالاتر از سرعت کاری است.
و) فشار سطحی
فشار سطحی غلتک نشان‌دهنده میزان نیرویی است که ماشین بر سطح وارد می‌کند. این مشخصه بر حسب کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع (kg/cm²) اندازه‌گیری می‌شود و بسته به نوع غلتک و کاربرد آن متفاوت است. غلتک‌های سنگین‌تر با فشار سطحی بالاتر برای فشرده‌سازی خاک‌های سفت و آسفالت مناسب‌ترند.
ز) ظرفیت مخزن سوخت
ظرفیت مخزن سوخت تعیین‌کننده مدت زمان کاری ماشین قبل از نیاز به سوخت‌گیری مجدد است. بسته به نوع غلتک و اندازه موتور، ظرفیت مخزن سوخت می‌تواند بین 100 تا 400 لیتر متغیر باشد.
ح) نوع سیستم هیدرولیک
سیستم هیدرولیک غلتک برای کنترل حرکت، فشار غلتک و عملکرد ویبراتور استفاده می‌شود. مشخصات سیستم هیدرولیک شامل فشار عملیاتی و ظرفیت جریان آن است که باید با نیازهای ماشین تطابق داشته باشد.
ط) سیستم کنترل لرزش
غلتک‌های لرزشی معمولاً دارای سیستم کنترل لرزش هستند که به اپراتور اجازه می‌دهد میزان لرزش را بر اساس نوع مواد و نیازهای فشرده‌سازی تنظیم کند. این سیستم می‌تواند به‌صورت دستی یا خودکار عمل کند و امکان تنظیم فرکانس و دامنه لرزش را فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
غلتک‌ها یکی از ماشین‌آلات اساسی در پروژه‌های راهسازی هستند که با استفاده از قطعات مختلف و ویژگی‌های فنی پیشرفته، فرآیند فشرده‌سازی مواد زیرساختی را بهینه‌سازی می‌کنند. آشنایی با قطعات اصلی مانند غلتک (درام)، موتور، سیستم لرزشی و سیستم‌های هیدرولیک و همچنین درک مشخصات فنی مانند وزن، قدرت موتور و فشار سطحی به انتخاب صحیح غلتک برای هر پروژه کمک می‌کند.
کشاورزی ، گلخانه ، دامداری و شیلات
