تغذیه صحیح میگو در پرورش موفق آن نقش کلیدی دارد. انتخاب خوراک مناسب، برنامه‌ریزی دقیق برای تغذیه در مراحل مختلف رشد، کنترل کیفیت آب، و استفاده از تکنولوژی‌های جدید در مدیریت تغذیه، همگی موجب بهبود عملکرد اقتصادی، کاهش تلفات و افزایش کیفیت محصول نهایی می‌شوند.
تغذیه و رژیم غذایی میگو پرورشی
تغذیه و رژیم غذایی میگو پرورشی نقش بسیار مهمی در رشد، سلامت، بقاء و کیفیت محصول نهایی دارد. در پرورش میگو، تأمین تغذیه متعادل و مناسب نه تنها باعث افزایش بازدهی اقتصادی می‌شود، بلکه از بروز بیماری‌ها و تلفات نیز جلوگیری می‌کند. در ادامه به بررسی دقیق و جامع تغذیه میگو پرورشی می‌پردازیم.
مقدمه
میگوها جانورانی همه‌چیزخوار (omnivorous) هستند و از انواع منابع غذایی مانند پلانکتون‌ها، بقایای آلی، گیاهان آبزی، لارو حشرات، کرم‌ها، و سایر موجودات زنده کوچک تغذیه می‌کنند. در محیط پرورشی، تأمین غذا به‌صورت طبیعی و مصنوعی انجام می‌گیرد. هدف اصلی از طراحی یک رژیم غذایی مناسب، تأمین نیازهای تغذیه‌ای برای رشد سریع، ضریب تبدیل غذایی پایین، افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها و بهبود کیفیت گوشت میگو است.
انواع خوراک در پرورش میگو
۱. غذای طبیعی
در مراحل اولیه پرورش، غذای طبیعی بخش بزرگی از تغذیه میگوها را تشکیل می‌دهد. مهم‌ترین منابع غذایی طبیعی عبارتند از:
فیتوپلانکتون‌ها: مانند کلرلا و اسپیرولینا که حاوی پروتئین بالا، اسیدهای چرب ضروری و ویتامین‌ها هستند.
زئوپلانکتون‌ها: مثل روتیفرها و آرتمیا که به‌ویژه در مراحل لاروی استفاده می‌شوند.
دتریتوس‌ها: بقایای آلی موجود در کف استخر که منبع خوبی از مواد آلی و میکروارگانیسم‌ها هستند.
۲. غذای مصنوعی (پلت)
در سیستم‌های پرورش نیمه‌متراکم تا متراکم، غذای مصنوعی اصلی‌ترین منبع تغذیه است. این غذاها به‌صورت پلت تولید می‌شوند و ترکیبات آن‌ها شامل موارد زیر است:
پروتئین‌ها: مهم‌ترین بخش رژیم غذایی میگو، معمولاً از منابعی مانند آرد ماهی، آرد سویا، کنجاله کلزا، و سایر منابع گیاهی یا حیوانی تأمین می‌شود.
چربی‌ها: حاوی اسیدهای چرب ضروری (EPA و DHA) هستند که برای رشد، ایمنی و باروری لازم‌اند.
کربوهیدرات‌ها: منبع انرژی بوده و از ذرت، گندم یا برنج تأمین می‌شوند.
ویتامین‌ها و مواد معدنی: مانند ویتامین C، E، B کمپلکس، کلسیم، فسفر، منیزیم و آهن که برای عملکرد صحیح متابولیسم بدن حیاتی‌اند.
ترکیب درصد مناسب خوراک پلت
برای رشد بهینه میگوها، ترکیب غذایی باید متناسب با مرحله رشدی و گونه میگو باشد. ترکیب درصد پیشنهادی برای گونه‌ی وانامی (Litopenaeus vannamei) به‌شرح زیر است:
پروتئین: ۳۰–۳۸٪ (در مراحل نوزادی تا نوجوانی بیشتر)
چربی: ۶–۸٪
فیبر خام: <۳٪
خاکستر: <۱۵٪
رطوبت: <۱۰٪
مراحل مختلف تغذیه میگو
۱. مرحله لاروی
در این مرحله، از منابع زنده مانند آرتمیا، روتیفر و فیتوپلانکتون‌ها استفاده می‌شود. تغذیه در این مرحله باید بسیار دقیق باشد چون بر رشد و بقاء میگو در مراحل بعدی تأثیر مستقیم دارد.
۲. مرحله پس‌لارو تا نوجوانی
در این دوره از خوراک‌های نیمه‌زنده و سپس پلت‌های با اندازه کوچک استفاده می‌شود. دفعات غذا دادن باید بالا و به‌صورت پراکنده باشد تا تلفات کاهش یابد.
۳. مرحله رشد (Grow-out)
در این مرحله، از پلت‌های با اندازه بزرگ‌تر استفاده می‌شود. دفعات غذا دادن بین ۲ تا ۵ بار در روز بسته به سیستم پرورشی و دمای آب متغیر است.
روش‌های تغذیه‌دهی
برای بهینه‌سازی تغذیه در پرورش میگو باید از روش‌های مناسب استفاده شود:
تغذیه دستی: رایج‌ترین روش در سیستم‌های سنتی و نیمه‌متراکم.
تغذیه خودکار: با استفاده از فیدرهای خودکار، مناسب سیستم‌های متراکم و فوق‌متراکم.
تعیین نرخ تغذیه: بر اساس زیست‌توده، دمای آب، سن میگو، میزان تلفات، و کیفیت آب.
ضریب تبدیل غذایی (FCR)
ضریب تبدیل غذایی نشان می‌دهد چند کیلوگرم غذا برای تولید یک کیلوگرم میگو نیاز است. ضریب بهینه برای میگوهای وانامی در سیستم‌های متراکم بین ۱.۲ تا ۱.۸ است. ضریب بالاتر از ۲ معمولاً نشان‌دهنده تغذیه نامناسب، کیفیت پایین غذا یا شرایط نامناسب محیطی است.
عوامل مؤثر بر تغذیه و رشد میگو
کیفیت آب: pH، دما، شوری، آمونیاک، و اکسیژن محلول تأثیر زیادی بر اشتها و متابولیسم میگو دارند.
نور: میزان نور طبیعی یا مصنوعی می‌تواند بر رفتار تغذیه‌ای میگوها تأثیر بگذارد.
تراکم پرورشی: تراکم بالا ممکن است رقابت غذایی و استرس را افزایش داده و رشد را کاهش دهد.
بهداشت استخر: تجمع غذای باقی‌مانده باعث رشد باکتری‌ها و بیماری‌ها می‌شود.
افزودنی‌های خوراکی
برای افزایش بازده تغذیه و تقویت سیستم ایمنی میگوها، از افزودنی‌هایی مانند موارد زیر استفاده می‌شود:
پری‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها: برای بهبود گوارش و کنترل میکروفلور روده.
ایمونو استیمولانت‌ها: مانند بتا-گلوکان برای افزایش مقاومت به بیماری‌ها.
آنزیم‌ها: برای بهبود هضم و جذب غذا، مانند آنزیم پروتئاز و آمیلاز.
رنگ‌زاها: برای بهبود رنگ گوشت میگو (مثلاً آستاگزانتین).
مدیریت ضایعات غذایی
برای کاهش ضایعات غذایی و هزینه‌ها، نکات زیر پیشنهاد می‌شود:
استفاده از سینی‌های خوراک برای پایش میزان مصرف غذا
تنظیم برنامه تغذیه بر اساس شرایط محیطی
استفاده از پلت‌های با پایداری بالا در آب
جمع‌بندی
تغذیه صحیح میگو در پرورش موفق آن نقش کلیدی دارد. انتخاب خوراک مناسب، برنامه‌ریزی دقیق برای تغذیه در مراحل مختلف رشد، کنترل کیفیت آب، و استفاده از تکنولوژی‌های جدید در مدیریت تغذیه، همگی موجب بهبود عملکرد اقتصادی، کاهش تلفات و افزایش کیفیت محصول نهایی می‌شوند. شناخت علمی از نیازهای تغذیه‌ای میگو و انطباق آن با شرایط مزرعه، می‌تواند آینده‌ای پایدار و سودآور برای صنعت پرورش میگو رقم بزند.
