دستگاه اکسترودر به دلیل کارایی بالا، تنوع در کاربرد و توانایی تولید محصولات متنوع، یکی از ابزارهای کلیدی در صنایع غذایی به شمار می‌رود. این دستگاه نه‌تنها فرآیند تولید را ساده‌تر می‌کند، بلکه امکان تولید محصولات نوآورانه با ارزش افزوده بالا را نیز فراهم می‌سازد.
دستگاه اکسترودر در صنایع غذایی
معرفی دستگاه اکسترودر در صنایع غذایی
دستگاه اکسترودر یکی از ماشین‌آلات حیاتی در صنایع غذایی است که برای تولید محصولات متنوع با کیفیت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه به‌واسطه توانایی در مخلوط کردن، شکل‌دهی، پخت، و آماده‌سازی مواد اولیه، نقش کلیدی در تولید انواع غذاهای فراوری‌شده، اسنک‌ها، پاستا، خوراک دام و طیور، و حتی مواد غذایی سالم ایفا می‌کند.
اکسترودر با اعمال فشار و دما به مواد اولیه، ساختار آن‌ها را تغییر داده و محصولی یکپارچه و قابل تنظیم تولید می‌کند. این دستگاه در دو نوع اصلی اکسترودر تک‌مارپیچ و اکسترودر دو‌مارپیچ موجود است که بسته به نیاز تولید و نوع مواد اولیه انتخاب می‌شوند.
اجزای اصلی دستگاه اکسترودر
دستگاه اکسترودر از چندین بخش اصلی تشکیل شده است که هرکدام نقش ویژه‌ای در فرآیند تولید ایفا می‌کنند:
1. قیف تغذیه (Hopper)
مواد اولیه به شکل پودر یا گرانول از طریق این قیف وارد دستگاه می‌شوند. قیف معمولاً مجهز به سیستم تنظیم جریان مواد است تا مقدار ورودی کنترل شود.
2. مارپیچ (Screw)
مارپیچ قلب دستگاه اکسترودر است و وظیفه اصلی آن انتقال مواد، مخلوط کردن و فشرده‌سازی آن‌هاست. حرکت چرخشی مارپیچ باعث ایجاد فشار و دما می‌شود که برای تغییر ساختار مواد ضروری است.
3. بشکه (Barrel)
بشکه لوله‌ای است که مارپیچ در آن قرار دارد. دمای بشکه توسط سیستم‌های گرمایش کنترل می‌شود و نقش اساسی در تنظیم شرایط حرارتی مواد دارد.
4. دای (Die)
دای یک قالب است که مواد فشرده‌شده از آن عبور می‌کنند و شکل نهایی محصول را تعیین می‌کند. با تغییر دای، می‌توان اشکال متنوعی از محصولات مانند اسنک‌های حلقه‌ای، چیپس‌های باریک، یا رشته‌های ماکارونی تولید کرد.
5. سیستم گرمایش و خنک‌کننده
دستگاه اکسترودر به سیستم‌های گرمایش (معمولاً برقی یا بخاری) و خنک‌کننده (آبی یا هوایی) مجهز است تا دما را در مراحل مختلف تنظیم کند.
6. موتور و گیربکس
موتور نیروی مکانیکی لازم برای چرخش مارپیچ را تأمین می‌کند. گیربکس نیز سرعت و گشتاور موتور را به مقادیر مورد نیاز تبدیل می‌کند.
7. سیستم کنترل
دستگاه اکسترودر معمولاً به یک سیستم کنترلی دیجیتال یا مکانیکی مجهز است که پارامترهایی مانند دما، فشار، سرعت مارپیچ و زمان فرآوری را تنظیم می‌کند.
معرفی سامانه های وام و تسهیلات دولتی و اشتغال زایی
نحوه عملکرد دستگاه اکسترودر
عملکرد دستگاه اکسترودر شامل چند مرحله اصلی است:
1. ورود مواد اولیه
مواد اولیه از قیف تغذیه وارد مارپیچ می‌شوند. این مواد ممکن است شامل آرد، نشاسته، پروتئین، چربی‌ها و افزودنی‌های دیگر باشد.
2. انتقال و فشرده‌سازی
مواد توسط مارپیچ به سمت دای هدایت شده و در این مسیر فشرده می‌شوند. فشار و اصطکاک ایجاد شده در این مرحله باعث افزایش دما و ایجاد تغییرات ساختاری در مواد می‌شود.
3. پخت و تغییر ساختار
در طول انتقال، گرمای ایجاد شده به مواد منتقل می‌شود و فرآیند پخت انجام می‌شود. این مرحله باعث ژلاتینه شدن نشاسته، دناتوره شدن پروتئین و همگن‌سازی ترکیبات می‌شود.
4. شکل‌دهی
مواد فشرده‌شده از دای عبور می‌کنند و شکل نهایی محصول را می‌گیرند. اشکال و ابعاد محصولات به طراحی دای بستگی دارد.
5. برش و بسته‌بندی
محصول خروجی ممکن است به طول‌های مشخص بریده شده و سپس برای خشک کردن، بسته‌بندی یا ادامه فرآوری ارسال شود.
انواع دستگاه اکسترودر
دستگاه اکسترودر بسته به طراحی مارپیچ و نوع کاربرد به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1. اکسترودر تک‌مارپیچ (Single-Screw Extruder)
این نوع اکسترودر دارای یک مارپیچ است و معمولاً برای تولید محصولات ساده‌تر مانند اسنک‌های حجیم یا خوراک دام استفاده می‌شود.
مزایا: هزینه پایین‌تر، طراحی ساده، مناسب برای مواد اولیه با ترکیب یکنواخت.
معایب: محدودیت در پردازش مواد پیچیده و کنترل کمتر روی فرآیند.
2. اکسترودر دو‌مارپیچ (Twin-Screw Extruder)
این نوع دارای دو مارپیچ است که می‌توانند به صورت هم‌جهت یا خلاف جهت بچرخند.
مزایا: قابلیت پردازش مواد متنوع، کنترل بهتر بر فرآیند، و مناسب برای تولید محصولات با ترکیبات پیچیده.
معایب: هزینه بالاتر و نیاز به تعمیر و نگهداری پیچیده‌تر.
برآورد هزینه های ساخت و احداث و راه اندازی ، نرخنامه و قیمت روز خدمات و محصولات
کاربردهای دستگاه اکسترودر در صنایع غذایی
اکسترودر در صنایع غذایی کاربردهای گسترده‌ای دارد، از جمله:
1. تولید اسنک‌ها و تنقلات
تولید چیپس‌های حجیم، پفک، کراکر و محصولات مشابه یکی از اصلی‌ترین کاربردهای اکسترودر است. این دستگاه می‌تواند بافت و شکل خاص این محصولات را ایجاد کند.
2. ماکارونی و پاستا
اکسترودر برای تولید انواع ماکارونی و پاستا با اشکال و اندازه‌های مختلف استفاده می‌شود.
3. خوراک دام و طیور
در صنعت خوراک دام، اکسترودر برای تولید غذاهای متراکم و قابل هضم برای حیوانات استفاده می‌شود.
4. غذاهای سالم و رژیمی
اکسترودر به تولید محصولات سالم‌تر مانند نان‌های رژیمی، اسنک‌های کم‌چرب و غلات صبحانه کمک می‌کند.
5. فرآوری مواد خام
این دستگاه می‌تواند برای پیش‌فرآوری مواد اولیه نظیر نشاسته اصلاح‌شده یا پروتئین‌های گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.
مزایا و معایب دستگاه اکسترودر
مزایا
چندکاره بودن: امکان تولید محصولات متنوع با یک دستگاه.
سرعت و کارایی بالا: فرآیند تولید سریع و پیوسته.
کنترل دقیق: امکان تنظیم پارامترهای مختلف مانند دما و فشار برای محصولات مختلف.
بهبود بافت و طعم: مواد خروجی دارای بافتی یکنواخت و طعم مطلوب هستند.
معایب
هزینه بالا: هزینه اولیه خرید و نگهداری دستگاه می‌تواند زیاد باشد.
پیچیدگی نگهداری: تعمیر و نگهداری دستگاه نیاز به تخصص دارد.
محدودیت در تولید برخی محصولات: برخی مواد حساس ممکن است در دما و فشار بالا آسیب ببینند.
نکات مهم در استفاده از دستگاه اکسترودر
1. انتخاب مناسب مواد اولیه: کیفیت مواد اولیه تأثیر مستقیمی بر کیفیت محصول نهایی دارد.
2. تنظیم دقیق پارامترها: تنظیم دما، فشار، و سرعت مارپیچ برای تولید محصولات باکیفیت ضروری است.
3. تعمیر و نگهداری منظم: تمیز کردن و سرویس‌دهی دستگاه برای افزایش عمر مفید آن الزامی است.
4. آموزش پرسنل: اپراتورهای دستگاه باید با نحوه کار و تنظیمات آشنا باشند.
نتیجه‌گیری
دستگاه اکسترودر به دلیل کارایی بالا، تنوع در کاربرد و توانایی تولید محصولات متنوع، یکی از ابزارهای کلیدی در صنایع غذایی به شمار می‌رود. این دستگاه نه‌تنها فرآیند تولید را ساده‌تر می‌کند، بلکه امکان تولید محصولات نوآورانه با ارزش افزوده بالا را نیز فراهم می‌سازد. انتخاب و استفاده صحیح از اکسترودر می‌تواند به بهبود کیفیت محصول، کاهش هزینه‌های تولید و افزایش سودآوری کمک کند.
لیست قیمت ماشین آلات خط تولید ، ماشین آلات صنعتی ، ابزارآلات و تجهیزات ، وسایل و لوازم
